تقریبا بیش از 12 درصد از بوی دهان ناشی از عوامل موضعی و وجود بوی بد دهان معمولا در اکثر مواقع ناشی ازعوامل بیماریزا است که باید شناسایی شود. در نتیجه مسواک زدن مناسب می تواند در کاهش بوی بد دهان بسیار مؤثر باشد. باید دقت داشت که نباید فقط به طرفین مسواک زد. در صورتی که پرزهای چشایی زبان بزرگ باشد باید هنگام مسواک زدن روی زبان را هم مسواک کشید. همچنین در معاینات دندانپزشکی، باید اول پوسیدگی های دندانی بررسی شوند. پوسیدگی های دندانی خود محل مناسبی برای تجّمع مواد غذایی و تولید ترکیبات گازدار توسط باکتری ها می باشند. پس برداشتن پوسیدگی ها و ترمیم آنها می تواند بوی بد دهان را با منشآ پوسیدگی از بین ببرد.

افزایش سن:
بوی دهان شیرخواران و کودکان شیرین، بوی دهان در دوره بلوغ ناخوشایند، بوی دهان بالغین تند و بوی دهان افراد سالخورده سنگین و زننده توصیف شده است. همراه با افزایش سن باکتری های دهان افزایش می یابد و شاید به همین سبب زنندگی بوی دهان با افزایش سن بیشتر می شود.

نفس گرسنگی:
دهان کسانی که به عللی چون رژیم غذایی یا روزه داری یک یا چند وعده غذایی را نخورده اند، بوی ناخوشایندی می دهد، برخی معتقدند این امر به علت بازدم ریوی محصولات فرار متابولیسم چربی ها و پروتئینهای بدن است. کاهش جریان بزاق و خشکی دهان نیز قطعا نقش مهمی دارد.

نفس قاعدگی:
در برخی منابع به بوی بد دهان در زنان قاعده اشاره شده است. احتمالا روز قبل از شروع قاعدگی شروع می شود و گفته شده در زنان با قاعدگی دردناک بیشتر رخ می دهد.

غذا:
سیر شناخته شده ترین غذا در این ارتباط است. دیده شده که دادن سیر از راه فیستولهای دستگاه گوارش و حتی مالیدن آن به پاهای فرد می تواند منجر به بوی سیر در دهان وی شود. پیاز، ماهی، غذاهای ادویه دار، رژیمهای پرچربی، نوشابه های الکلی و رنگهای غذایی از سایر مواردی هستند که باعث بوی مخصوص به خود می شوند.

داروها:
دی متیل سولفوکسید، آمیل، نیتریت، پارالدئید، ایزوسورباید، دی نیترات، تتراسیکلین و برخی ویتامین ها مثل ویتامین B6 از داروهایی هستند که می توانند باعث هالیتوز شوند. این امر احتمالا به علت دفع قسمتی از دارو از طریق ریه است. گزارشی از یک بیمار وجود دارد که استفاده نادرست از تتراسیکلین باعث زبان سیاه مودار و هالیتوز شده که با قطع دارو، هر دو برطرف گشته است.

نفس سیگاری:
استفاده از سیگار باعث بوی نامطبوعی در دهان می شود که تا مدت زیاد باقی می ماند.

هالیتوز (بوی بد دهان و بینی) می تواند ناشی از بیماری های موضعی در حفره های دهان، حلق، بینی یا سینوسها، بیماری های ریوی یا مشکلات سیستمیک مثل کتواسیدوز دیابتی، اورمی یا نارسایی کبدی باشد. باقیماندن ذرات غذا یا هر وضعیت دیگری که باعث تسریع رشد باکتری های دهان شود، می تواند به هالیتوز بینجامد.

بهداشت ضعیف دهان باعث باقیماندن ذرات غذا در دهان می شود. عدم رعایت بهداشت دهان بخصوص در عقب مانده های ذهنی، معلولین و بیماران شدیدا ناخوش عامل مهمی در ایجاد هالیتوز است. در پریودنتیت و ژنژیویت که بیماری های وابسته به بافت نگاهدارنده دندان و لثه هستند، در اثر خونریزی های خفیف و مکرر و وجود بافت نکروتیک و تجمع میکروبی محیط رشد مناسبی برای ایجاد بویی متعفن می شود. بوی بدی که در این دو مورد ایجاد می شود، جزو ناخوشایندترین موارد است. دندانهای مصنوعی که بخوبی جفت نشده باشند، به علت تجمع ذرات غذا سبب هالیتوز می شوند. وسایل ارتودنسی نیز با همین مکانیسم عمل می کنند. پلاکهای دندانی توده های چسبنده ای از میکروارگانیسمها هستند که روی ریشه و تاج دندانها تجمع می یابند و بخصوص اگر همراه با پریدنتیت باشند، می توانند باعث هالیتوز شوند. پری کرونیت (التهاب تاج دندان) و پوسیدگی دندانها در معرض اثر پاک کننده بزاق و عمل جویدن هستند و در حقیقت پوسیدگی دندانها نقش کمی در بوی بد دهان دارد مگر آنکه با یک پالپ نکروتیک همراه باشند. طولانی شدن پاپیلاهای فیلی تورم زبان نیز می تواند موجب تسهیل رشد باکتری های موضعی دهان شود. این حالت ممکن است به صورت ایدیوپاتیک یا در اثر استفاده از آنتی بیوتیکها، مصرف الکل، هیدراسیون یا بیماری های سیستمیک رخ دهد. در خشکی دهان کاهش جریان بزاق مکانیسمهای پاک کننده طبیعی دهان را مختل می کند و منجر به هالیتوز می شود. خشکی دهان در اثر نشانگان سیکا، پرتودهی به سر و گردن، تب، کاهش مصرف آب، تنفس با دهان، برخی بیماری های پاروتید مثل اوریون یا آبسه پاروتید یا مصرف داروهایی چون مدارها، آنتی کولینرژیکها، آنتی هیستامینها، ضد افسردگی سه حلقه ای، داروهای ضد پرفشاری خون می تواند دیده شود. کمبود ویتامینهایی مانند A یا B12 و کمبود موادی چون آهن یا روی ممکن است باعث خشکی مخاط دهان شوند. عفونتهایی مثل استوماتیت و نسان، سرخک، دیفتری یا برفک که زبان یا غشاهای مخاطی را درگیر کند، به علت تخریب بافتی و تغییر جریان بزاق هالیتوز ایجاد می کنند. خونریزی دهان بخصوص در افراد ناتوان که نمی توانند دهان خود را تمیز کنند، یک محیط مناسب جهت تولید گازهای بد بو توسط باکتریها فراهم می کند و در ژنژیویت، هموفیلی، لوسمی یا شیمی درمانی ناشایع نیست. در ضایعات توموری اولیه بدخیم و خوش خیم دهان شامل تومورهای ران، لثه، گونه ها یا دهان، بوی بد به سبب تجمع مواد نکروتیک، نشت خون و گیر افتادن ذرات غذا ایجاد می شود.

بینی:
آبریزش معمولی از بینی بوی ناخوشایندی ندارد. حتی ترشحات چرکی و غلیظ ناشی از عفونتهای مجاری فوقانی تنفسی به ندرت بودار است. پرفوراسیون ساده سپتوم بینی ناشی از مصرف کوکائین، دست کاری طولانی مدت بینی یا بصورت عارضه ای از جراحی معمولا با بوی بد همراه نیست. جسم خارجی فراموش شده در بینی بخصوص در کودکان و افراد عقب مانده ذهنی می تواند به هالیتوز بینجامد. در تومورهای حفره بینی گرچه ناشایع هستند ولی به علت نشت خون و نکروز بافتی ایجاد بوی بد شایع است.

سینوس ها:
بیماران با سینوزیت مزمن ممکن است هالیتوز داشته باشد در چنین حالاتی وجود عفونت یا باکتری های بی هوازی مطرح است. سینوزیت حاد بطور تیپیک با بی هوازیها ایجاد نمی شود و در صورت وجود هالیتوز باید به اینکه منشا بیماری حاد آبسه دندان باشد، اندیشید.

لوزه ها و حلق:
تونسیلولیت یک علت شایع هالیتوز مزمن است. عفونت مکرر لوزه ها و آدنوئید منجر به تونسیلیت مزمن فولیکولار می شود. منافذ عمقی که بوجود می آید، غذا، بزاق و مواد نکروتیک را جمع می کند. اگر مکانیسم های طبیعی منافذ را پاک نکند، تجمع این مواد به تونسیلولیت می انجامد. زخم جراحی ناشی از تونسیلوکتومی به علت خونریزی و وجود بافت نکروتیک برای چند روزی بد بو است. آبسه پری تونسیلار نیز یک عفونت چرکی، حاد و بد بو است. فارنژیت (التهاب گلو) بوسیله هر عاملی ایجاد شود، می تواند هالیتوز ایجاد کند.

دستگاه گوارش:
تومورهای مری به علت انسداد و تخریب بافتی می توانند با هالیتوز همراه باشند. بیماری بازگشت معدی – مری به ندرت سبب هالیتوز می شود. در این بیماری بوی همراه با بازگشت معمولا شبیه به بوی آخرین غذای خورده شده است.در افراد بالغ مبتلا به انسداد راه خروجی معده ممکن است هالیتوز دیده شود که با درمان آنتی بیوتیک فقط بطور موقت بهبود می یابد.

ریه:
هالیتوز در آبسه های بی هوازی ریوی، پنومونی نکروزان و آمپیم مکررا گزارش شده است. هالیتوز در 42-22 درصد بیماران مبتلا به عفونت بی هوازی ریوی وجود دارد. در مواردی که پنومونی ناشی از باکتری های هوازی، مایکوپلاسما یا ویروس ها باشد، اگرچه ممکن است خلط زیادی تولید شود ولی معمولا با بوی بد همراه نیست. برونشکتازی به هر علتی که رخ دهد، به هنگام تشدید بیماری می تواند با بوی بد دهان همراه باشد.

اگرچه حس بویایی ناتوانترین حس انسان است و استفاده از آن در بالین بیمار کمتر تمرین می شود، ولی برخی بوها به اندازه کافی ویژه هستند تا به عنوان یافته ای کمک تشخیصی مورد استفاده قرار گیرند. بوی شیرینی و میوه مانند در کتواسیدوز دیابتی یک مثال کلاسیک است. چنین بویی به علت افزایش غلظت مواد کتونی در خون و دفع آنها از ریه بوجود می آید. در اورمی بویی آمونیاکی، ادرار گونه یا ماهی مانند حس می شود که احتمالا به علت تجمع دی متیل آمین و تری متیل آمین در بدن است. کتواسیدوز دیابتی، نارسایی مزمن کلیه (اورمی)، نارسایی کبد و آمینو اسیدوری از بیماری های سیستمیک تولیدکننده هالیتوز هستند.

هنگامی که بیماری از بوی بد دهان شکایت دارد و در معاینه بویی حس نشود، نباید فورا آن را به حساب مسایل روانی گذاشت، زیرا هالیتوز ممکن است منقطع باشد. به هر حال اگر معاینه مکرر بوی بدی نشان ندهد و علت ارگانیکی یافت نشود، باید به بیماری های روانی اندیشید. چنین بیمارانی معمولا از اینکه اطرافیان بوی ناخوشایند فرضی را بسادگی تشخیص می دهند، رنج می برند. ممکن است حرکات ساده دیگران را به نادرست واکنشی نسبت به بوی بد فرضی تلقی کنند.

فراموش نکنید که مسواک زدن مناسب می تواند در کاهش بوی بد دهان بسیار مؤثرباشد. باید دقت داشت که نباید فقط به طرفین مسواک زد بلکه حرکت از بالا به پایین و برعکس جهت پاکیزگی لثه ها نیز را باید در نظر داشت. حداقل دو بار در روز مسواک بزنید.

شستن زبان، سقف دهان و لبهای خود را فراموش نکنید. بخش اعظمی از باکتریها در پشت زبان رشد میکنند. پس این قسمت را فراموش نکنید.

کشیدن نخ دندان نیز بسیار مفید است چون تکه های غذای باقیمانده لای دندانها که توسط مسواک خارج نمی گردد را تمیز نموده و باعث تحکیم لثه ها و جلوگیری از بیماری های مختلف میگردد.

همچنین دهان شویه ها محلولهای خاصی هستند که در از بین بردن باکتریها و میکروبهای دهان کمک شایانی نموده و در درمان بوی بد تنفس بسیار مؤثر می باشند.